KARDİNALİST FAYDA TEORİSİ
(EŞ MARJİNAL FAYDA İLKESİ VE TÜKETİCİ DENGESİ)
Kardinalist yaklaşıma göre tüketici dengesi "Eş Marjinal Fayda" yani "II. Gossen Kanunu" ile açıklanır;
MUx/Px = MUy/Py
Soru 1 : Aşağıdakilerden hangisi Eş Marjinal Fayda ilkesini ifade eder?
A) Tüketilen her ek birimin sağladığı faydaya bağlı olarak toplam faydanın azalarak artması
B) Gelirin tümünün harcandığı varsayımında, her mala harcanan son liranın marjinal faydalarının birbirine eşit olması
C) Bir malın tüketilen ilk biriminin marjinal faydasının maksimum olması
D) Tüketicinin tüm gelirini iki mal yerine, tek bir mala harcayarak faydasını maksimize etmesi
E) Marjinal fayda fonksiyonunun eğiminin sıfır olması
Cevap: Kardinalist yaklaşıma göre tüketicinin dengeye gelebilmesi için gelirinin tümünü harcaması ve her mala harcanan son liranın sağladığı marjinal faydaların birbirine eşit olması gerekir. B seçeneğidir.
Soru 2 : Bir tüketicinin belirli bir dönemde, belirli bir maldan tükettiği miktar arttıkça her ilave birimin toplam faydada yaptığı değişiklik olan marjinal faydanın azalmasına ne denir?
A) Gossen Kanunu
B) Walras Teoremi
C) Leontief Paradoksu
D) Giffen Kanunu
Cevap: A seçeneğidir.
Tüketim miktarı(Q) arttıkça, Toplam Fayda(TU) artar. Q↑ TU↑
Tüketim miktarı(Q) arttıkça, Marjinal Fayda(MU) azalır. Q↑ MU↓
Soru 3 : Tüketim miktarı arttıkça toplam fayda nasıl değişir?
A) Artar
B) Azalır
C) Değişmez
D) Önce artar sonra azalır
E) Önce azalır sonra artar
Cevap: Toplam fayda tüketim miktarına bağlıdır; TU=f(Q) . Tüketim miktarı(Q) arttıkça Toplam Faydada(TU) artar. Ancak bu süreklilik teşkil etmez çünkü doyum noktası vardır. Doyum noktasını aşan birey daha çok tüketmeye devam ederse faydası azalacaktır. Bu yüzden tüketim miktarı arttıkça toplam fayda önce artıp sonra azalacaktır. D seçeneğidir.
Soru 4 : Burcunun içtiği 2 br çaydan elde ettiği toplam fayda 50 util, 4 br çaydan elde ettiği toplam fayda 100 util ise 4. bardağın marjinal faydası kaçtır?
A) 5
B) 10
C) 25
D) 50
E) 100
Cevap: MU= ΔTU / ΔQ
MU= (100-50) / (4-2)
MU= 25
C seçeneğidir.
Soru 5 : Toplam fayda azalarak artarken marjinal fayda nasıl seyreder?
A) Pozitif bölgede artar
B) Negatif bölgede azalır
C) Pozitif bölgede azalır
D) Negatif bölgede artar
E) Pozitif bölgede sabittir
Bu tip sorular şekil çizilmeden yapılmaz. Bu nedenle ilgili eğrileri cizip ona göre yorum yapılmalıdır.
Cevap: C seçeneğidir.
Soru 6 : A tüketicisi X,Y,Z mallarından bir tüketim sepeti oluşturarak dengeye ulaşmıştır. Tüketicinin X ve Y malından elde etmiş olduğu marjinal fayda sırasıyla 14 ve 8 birimdir. Y ve Z malının fiyatı ise sırasıyla 4 ve 8'dir. Buna göre X malının fiyatı (Px) ve tüketicinin Z malından elde etmiş olduğu marjinal fayda (MUz) kaçtır?
Px MUz
A) 7 16
B) 7 14
C) 4 14
D) 5 10
E) 14 4
Cevap: MUx / Px = MUy / Py = MUz/Pz
14/Px = 8/4 = MUz / 8
Px= 7
MUz= 16
A seeneğidir.
Soru 7 : A malına harcanan son liranın marjinal faydası, B malına harcanan son liranın marjinal faydasından yüksekse, aşağıdakilerden hangisi doğrudur ?
A) Tüketicinin A malından daha çok satın alması toplam faydasını arttırır
B) A malının fiyatının B malına kıyasla daha düşük olduğu ortaya çıkar.
C) Rasyonel bir tüketici, A malından daha az satın almaya başlar
D) B malının düşük mal olduğu ortaya çıkar
E) B malının fiyatının A malına kıyasla daha düşük olduğu ortaya çıkar
Cevap: A malına harcanan son liranın marjinal faydası = MUa/Pa
B malına harcanan son liranın marjinal faydası = MUb/Pb
MUa/Pa > MUb/Pb ise MUa azaltılmalı dolayısıyla Qa arttırılmalıdır yada
MUb arttırılmalı dolayısıyla Qb azaltılmalıdır.
A seçeneğidir.
NOT: Tüketim miktarı(Q), Marjinal fayda(MU) ile ters ; Toplam fayda(TU) ile doğru orantılıdır.
Soru 8 : A'nın marjinal faydası B' den fazlaysa tüketici öncelikle hangi malı satın alır?
A) Öncelikle A malını satın alır
B) B malının fiyatı A malının fiyatından daha azsa tüketici öncelikle B malı satın alır
C) A malının marjinal faydası B malınınki düzeyine erişene kadar, A malı satın alır
D) A ve B mallarından toplam faydası maksimum olacak miktarda aynı anda satın alır
E) Malların marjinal fayda fiyat oranlarına bakar, hangisi büyükse öncelikle o malı satın alır
Cevap: Rasyonel hareket eden tüketici, bütçesindeki parayla hangi maldan ne kadar satın alacağı kararını verirken, her mala harcayacağı paranın marjinal faydasına bakar ve ödediği paranın marjinal faydası en yüksek olan malı öncelikle satın alır.
NOT: MUx : Son birimden elde edilen fayda
MUx / Px oranı : Son liradan elde edilen fayda (Mala ödenen paranın marjinal faydasını gösterir)
Soru 9 : Marjinal fayda fonksiyonu MUx = 16-4Qx şeklinde olan bir X malı için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Tüketicinin maksimum faydası 32 birimdir
B) Azalan marjinal fayda ilkesi geçerlidir
C) Tüketici 4 birim X malı tükettiğinde, toplam faydasını maksimize eder
D) Tüketici, malın ilk birim tüketiminden 12 birim marjinal fayda elde etmektedir
E) Tüketici 2 birim X malı tükettiğinde, toplam faydası 18 birimdir
ORDİNALİST FAYDA TEORİSİ
(FARKSIZLIK ANALİZİ VE TÜKETİCİ DENGESİ)
Soru 1 : Ordinal iktisatçıların tüketici dengesini bulmada kullandıkları eğriler hangileridir ?
A) Üretim imkanları eğrisi - Talep doğrusu
B) Farksızlık eğrisi - Eş maliyet doğrusu
C) Eş ürün eğrisi - Bütçe doğrusu
D) Eş ürün eğrisi - Eş maliyet doğrusu
E) Farksızlık eğrisi - Bütçe doğrusu
Cevap: Ordinal iktisatçılar tüketici dengesi için Farksızlık eğrisi ve bütçe doğrusunu kullanırlar. Eş ürün ve eş maliyet doğruları ise üretici dengesinde kullanılırlar. E seçeneğidir.
Soru 2 : Orjine göre dışbükey olan bir kayıtsızlık eğrisi boyunca aşağı doğru hareket edildiğinde, kayıtsızlık eğrisinin eğiminin mutlak değeri nasıl değişir?
A) Sabit kalır
B) Artar
C) Azalır
D) Önce artar, sonra düşer
E) Önce düşer, sonra artar
Cevap: Orjine göre dışbükey olan kayıtsızlık eğrisi negatif eğimlidir. Yani eğri boyunca aşağı doğru hareket edildiğinde eğrinin eğimi negatif değerleri göz önüne aldığımızda artar (-8, -7, -6 vb gibi). Mutlak değeri ise azalır (8, 7, 6 vb gibi ). C seeneğidir.
Soru 3 : Tüketicinin fayda fonksiyonunun U(X,Y) = XY olduğu durumda, tüketici mallardan X=4 ve Y=2 birim tüketiyorsa X' in Y için marjinal ikame oranı (MİOx,y) aşağıdakilerden hangisine eşittir ?
A) 1/4
B) 1/2
C) 1
D) 3
E) 2
Cevap: U(X,Y) = XY
MİOx,y = MUx / MUy ise;
MUx = Y
MUy = X
MİOx,y = Y/X olur, verilen değerleri yerine koyduğumuzda
MİOx,y = 2/4 = 1/2 B seçeneğidir.
Soru 4 : İki mal için tüketiciye ait fayda fonksiyonu U = (xy)½ ise x' in marjinal faydası ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur ?
A) Negatiftir
B) Tüketilen x malı miktarı arttıkça azalmaz
C) Tüketilen y malı miktarı arttıkça artar
D) Tüketilen y malı miktarından etkilenmez
E) Tüketilen x malı miktarından etkilenmez
Cevap: U = (xy)½ ise MU(x,y) = ½ (x)‾½ (y)½ yani MU(x,y) = ½ (y/x)½ olur. Dolayısıyla ya tüketilen y malı miktarı arttıkça x' in marjinal faydası artar ( y payda oldugu için; y↑ ise MU(x,y) ↑ ) yada tüketilen x malı miktarı arttıkça x' in marjinal faydası azalır ( x paydada oldugu için; x↑ ise MU(x,y) ↓ ). C seçeneğidir.
Soru 5 : Tüketicinin bir birim daha çok x malı tüketmek için vazgeçmesi gereken y malı miktarını veren değişim oranı aşağıdakilerden hangisine eşittir ?
A) -Px/Py
B) -Py/Px
C) MUx/MUy
D) MUy/MUx
E) PxMUy/PyMUx
Cevap: Tüketicinin bir birim daha çok x malı tüketmek için vazgeçmesi gereken y malı miktarını veren değişim oranı, Marjinal İkame Oranına eşittir. Diğer yandan MİO aynı zamanda tüketilen malların marjinal faydaları oranına eşittir.
MİO = vazgeçilen tüketim / yerine konan
MİO = Δy / Δx = MUx / MUy
C seçeneğidir.
Soru 6 : Bütçesi 250 TL olan bir tüketici, yatay eksende yer alan ve birim fiyatı 5 TL olan X malı ile dikey eksende yer alan ve birim fiyatı 25 TL olan Y malından belli miktarlarda satın alarak belli bir fayda elde etmektedir. Buna göre söz konusu tüketici için çizilecek olan bütçe doğrusunun eğimi kaçtır ?
A) -0,2
B) -0,5
C) -1
D) -2,5
E) -5
Cevap: Bütçe doğrusunun eğimi, yatay eksendeki malın fiyatının (Px) dikey eksendeki malın fiyatına (Py) oranının negatif işaretlisidir. Yani eğim;
-Px/Py = -5/25 = -0,2 olur. A seçeneğidir.
Soru 7 : Bir tüketicinin toplam fayda fonksiyonu TU = 5XY² şeklinde iken X malının birim fiyatı Px = 2 TL Y malının birim fiyatı Py = 4 TL ise söz konusu tüketicinin geliri 18 tl iken elde ettiği maksimum toplam fayda kaç birimdir ?
A) 15
B) 27
C) 45
D) 81
E) 135
Cevap: Tüketici denge koşulu MUx/Px = MUy/Py olduğuna göre;
MUx = 5Y² ve MUy = 10XY olur, yerine koyduğumuzda
5Y² / 2 = 10XY / 4 den X=Y bulunur.
Bütçe denkleminde Y yerine X konulduğunda;
M = Px . X + Py . Y
18 = 2X + 4(X)
X = 3 bulunur. X=Y olduğundan X=Y=3 olur.
Toplam fayda sorulduğu için
TU = 5XY²
TU = 5(3).(3)²
TU = 135 bulunur. E seçeneğidir.
Soru 5 : Vergiler ve harcamalar aracılığıyla bireylerin ve sosyal grupların gelirlerinde
meydana getirilen değişikliklere ne denir? 
